What is First Aid? प्रथमोपचार म्हणजे काय?

What is First Aid? प्रथमोपचार म्हणजे काय?

आज (15 September) World First Aid Day जागतिक प्रथमोपचार दिवस आहे.

प्रथमोपचार म्हणजे व्यावसायिक वैद्यकीय मदत येण्यापूर्वी किंवा व्यावसायिक वैद्यकीय उपचार मिळेपर्यंत तात्पुरत्या स्वरूपात केलेला उपाय म्हणजे प्रथमोपचार. जखमी झालेल्या किंवा अचानक आजारी पडलेल्या व्यक्तीला प्राथमिक मदत किंवा जी वैद्यकीय सेवा दिली जाते त्याला प्रथमोपचार म्हटलं गेलं आहे.

प्रथमोपचाराची प्राथमिक उद्दिष्ट्यांमध्ये जीव वाचवणे, रुग्णाची स्थिती बिघडण्यापासून रोखणे हे आहे.

हे वाचा: Global Health Issues : जागतिक आरोग्य समस्या, ज्यामुळे आरोग्य धोक्यात येऊ शकते

प्रथमोपचार (First Aid) विविध परिस्थितींमध्ये दिले जातात :

अपघात आणि दुखापती (Accidents and Injuries) : ह्यामध्ये कापणे, भाजणे, फ्रॅक्चर, मुरगळणे आणि डोक्याला दुखापत यासारख्या दुखापतींसाठी त्वरित काळजी प्रदान करणे समाविष्ट आहे. प्रथमोपचारामध्ये रक्तस्त्राव नियंत्रित करणे, जखमी अवयवांना स्थिर करणे ह्याचा समावेश आहे. हृदयविकाराचा झटका आल्यास सीपीआर (कार्डिओपल्मोनरी रिसुसिटेशन) देणे हे देखील प्रथमोपचारात येते.

वैद्यकीय आणीबाणी (Medical Emergencies) : जेव्हा एखाद्याला हृदयविकाराचा झटका, स्ट्रोक, फेफरे, एखाद्या गोष्टीची रिएक्शन, किंवा श्वास घेण्यात अडचण यासारख्या अचानक वैद्यकीय समस्या येतात तेव्हा प्रथमोपचार केल्याने जीव वाचू शकतो.

पर्यावरणीय आणीबाणी (Environmental Emergencies) : अति तापमान (उष्णता संपुष्टात येणे, हायपोथर्मिया), कीटक चावणे किंवा डंखणे आणि हानिकारक रसायने किंवा विषारी पदार्थांच्या संपर्कात आल्याने प्रभावित झालेल्या व्यक्तींना प्रथमोपचार मिळाल्याने त्यांचा जीव वाचतो.

हे वाचा: How To Avoid Food Poisoning : पावसाळयात फूड पॉयझनिंग टाळण्यासाठी कोणती खबरदारी घेतली पाहिजे?

विषबाधा (Poisoning) : एखाद्याने हानिकारक पदार्थाचे सेवन केले असल्यास किंवा त्याच्या संपर्कात आले असल्यास, प्रथमोपचार प्रदान करण्यामध्ये विष पातळ करणे किंवा निष्प्रभ करणे, उलट्या होणे (केवळ विशिष्ट प्रकरणांमध्ये आणि मार्गदर्शनानुसार) यासारख्या क्रियांचा समावेश असू शकतो.

बुडणे (Drowning) : पाण्याशी संबंधित आपत्कालीन परिस्थितीत, जसे की जवळ-बुडण्याच्या घटनांमध्ये, प्रथमोपचारामध्ये श्वास आणि आवश्यक असल्यास CPR यांचा समावेश होतो.

हे वाचा: Medicine : औषध म्हणून शोधले गेलं पण आज तुफान लोकप्रिय.

एखादी घटना घडल्यानंतर शक्य तितक्या लवकर प्रथमोपचार करणे आवश्यक आहे. पीडिताची स्थिती तपासणे आणि नंतर योग्य प्रथमोपचार उपाय आवश्यक असल्यास प्रदान करणे हे लक्षात ठेवणे महत्त्वाचे आहे. प्रथमोपचार हा व्यावसायिक वैद्यकीय सेवेचा पर्याय नाही आणि कोणत्याही गंभीर दुखापती किंवा आजारांसाठी वैद्यकीय मदत घेणे आवश्यक आहे.

प्राथमिक प्रथमोपचार तंत्र जाणून घेणे आणि आपत्कालीन परिस्थितीत त्याचा उपयोग करता येणे आवश्यक. वैद्यकीय व्यावसायिक येईपर्यंत एखाद्या व्यक्तीची स्थिती स्थिर ठेवण्यास First Aid फायद्याचे ठरते.